Gezond eten en bewegen als onderdeel van het lescurriculum in het speciaal onderwijs? Special Heroes Nederland ontwikkelde hiervoor het programma Healthy Heroes.
Dit thema is cruciaal, vindt ook sportleraar Luuk Janssen (basisschool de Ommezwaai in Arnhem). Luuk en Healthy Heroes-ontwikkelaar Irene Gruintjes vertellen hoe dat in de praktijk werkt.
Healthy Heroes komt voort uit het Nationaal Preventieakkoord. Het Healthy Heroes-programma richt zich specifiek op lessen over gezonde voeding in het speciaal onderwijs. Uit de samenwerking met Gezonde School bleek dat hier veel behoefte aan was. “Bestaande programma’s missen de aansluiting met het speciaal onderwijs en daarom zijn we zo’n 1,5 jaar geleden gestart met het programma en de eerste gastlessen gaan schrijven,” vertelt Irene Gruintjes, ontwikkelaar bij Healthy Heroes. “Momenteel verkennen we samenwerkingen met programma’s als Jong Leren Eten, Smaaklessen en GrowWizzkid.”
Hoe werkt het lesprogramma?
Het Healthy Heroes-programma bestaat uit twaalf (gast)lessen met zes thema’s: ontbijt, groente, fruit, tussendoortjes, drinken en etiketten lezen. Per thema zijn twee niveaus gastlessen uitgeschreven en scholen kiezen zelf of ze een gastdocent inzetten of hun eigen docenten. Via een online werkplaats worden de gastdocent of leerkracht gefaciliteerd. In deze werkplaats zijn alle lessen en instructies terug te vinden. “Het programma is er echt op gericht om docenten te ontlasten. We bieden een gastdocent pasklare lessen en materialen ter voorbereiding,” vertelt Irene.
Zo gaan de kinderen bijvoorbeeld bij het thema fruit aan de slag met hun zintuigen: voelen, ruiken, uitleggen wat je voelt en raden. Daarna wordt het product onthuld, gesneden en geproefd. Of de kinderen onderzoeken hoeveel suiker er in drankjes zit. Ze stapelen suikerklontjes en bespreken wat suiker in je lichaam doet. Gymleraar Luuk Janssen vertelt over de Healthy Heroes-lessen op de Ommezwaai in Arnhem: “De leerlingen proefden gesneden fruit als peer en meloen, en moesten vervolgens raden welk fruit het was. Ook maakten ze zelf yoghurthapjes en een gezond ontbijt. In de bovenbouw ging het over calorieën in tussendoortjes. Grappig om te zien hoe erg zij schrokken van de calorieën in een frikandelbroodje!”
“Onze kinderen zijn vaak gebaat bij beweging”
De Ommezwaai is een basisschool waar voornamelijk kinderen met gedragsproblematiek zitten. Volgens Luuk uit zich dat behoorlijk extern. “Onze docenten zijn er goed in om achter dat heftige gedrag te kijken: Waar komt het vandaan? Kunnen we het anders beïnvloeden dan met een beschuldigende vinger?” Daarom zijn er kleine klassen, weinig prikkels en rust in de school. Veel drukke kinderen zijn júist gebaat bij veel bewegen, zo raken zij hun energie kwijt.
Daarom bestaat er een beloningssysteem, inclusief sportbeloning. “Dan mag je met de stagiair naar buiten om te sporten, en zo verdien je punten voor het klassement van jouw bouw. Elke maand is er een prijsuitreiking. Het loopt als een trein,” vertelt Luuk. Ook is er de Fitclub: zo kunnen kinderen buiten lestijd om bewegen en is er een buitenkwartier op dagen zonder gym.
“Door corona is het een vraagstuk of je gastdocenten kunt uitnodigen.” – Irene Gruintjes
Luuk houdt zich bezig met leefstijl binnen de school. Sport loopt goed, maar voeding verdient meer aandacht. “Wat me aan Healthy Heroes zo aanspreekt, is dat het programma straks écht onderdeel van ons eigen curriculum wordt. Het eerste jaar komen er gastdocenten, daar hebben wij bewust voor gekozen.
Daarna gaan onze docenten de lessen zelf geven, na een training van Special Heroes Nederland.”
Lessen nog praktischer
Maar het programma is nog niet af, vinden beiden. Irene: “We merken dat de spanningsboog van de kinderen ongelooflijk kort is, dus onze lessen zijn in sommige situaties nog iets te moeilijk. We willen het nóg praktischer maken.” Luuk beaamt dat: “De gastdocenten waren heel geschikt en deden het supergoed. Maar de vaste leraar voelt zijn klas denk ik net iets beter aan.
Een gastdocent wordt na een paar weken ook ‘gewoon’, en dan is de aandacht weg. Voor conclusies is het nog wel erg vroeg, we hebben pas 5 lessen per klas gehad. Maar tot nu toe is het goed bevallen en zijn collega’s ook enthousiast.”
Er zijn zo’n 60 scholen geïnteresseerd in het programma, waarvan een tiental momenteel echt aan de slag is. “Corona maakt het er niet makkelijk op,” vindt Irene. “Het is een vraagstuk of je nu gastdocenten in school wilt uitnodigen. Dat begrijp ik wel.” Op de Ommezwaai zijn vanwege corona niet alle lessen gestart. De smaak- en moestuinlessen zouden nu plaatsvinden maar vallen door veel ziek- en quarantainemeldingen helaas in het water.
Water op tafel
Maar er is ook al positief effect, vertelt Luuk. “Onze groep 6-leerlingen kregen allemaal een Special Heroes-bidon. Daar mogen ze alleen water uit drinken. Normaal mogen ze alleen in de pauze iets drinken, maar water mag altijd. Nu zie je die bidon op bijna alle tafels staan!”. Voor Luuk is het programma geslaagd als hij over een jaar of 3-4 ziet dat elke klas les krijgt over voeding en beweging als onderdeel van het curriculum en leerlingen dus gezonder leven. “Ik weet ook dat als er ergens gesneden moet worden, dit vak snel zal afvallen. Maar toch hoop ik dat we hier echt structureel mee aan de slag kunnen.”
Heb je vragen of wil je Ook aan de slag met Healthy Heroes? Neem eens contact op met Irene!
