ShuffleSports: Hoe krijgen we vmbo-jongeren in beweging?

11 december 2023

Zo rond hun 14^e levensjaar komen de meeste jongeren er achter dat ze toch niet de nieuwe Messi zijn. Dit betekent dat ze andere motieven moeten vinden om te blijven sporten. Hier haken veel jongeren af. Met name op het vmbo is de sportdeelname van jongeren laag, slechts 30% is lid van een sportvereniging. Het probleem? Het huidige beweegaanbod sluit niet goed aan bij de wensen en behoeftes van deze jongeren. 

Wij spraken Remo Mombarg, lector bewegingsonderwijs en jeugdsport aan het Instituut voor Sportstudies van de Hanzehogeschool Groningen, over hoe we jongeren op het vmbo wél enthousiast kunnen krijgen om te gaan bewegen en welke rol ShuffleSports hierin kan vervullen.

Waarom is de sportdeelname van jongeren op het vmbo zo laag?

Dat heeft vaak te maken zelfvertrouwen. Als je het gevoel hebt dat je iets niet kan, dan ga je ook niet snel zelf op zoek naar nieuwe initiatieven om wat uit te proberen. Daarnaast zitten deze jongeren in een leeftijdscategorie waarin ze ook baantjes krijgen en niet meer de verplichting willen hebben om elke week te trainen en op zaterdag een wedstrijd te spelen. 

Waarom sluit het huidige beweegaanbod niet goed aan bij de wensen en behoeftes van deze jongeren?

We hebben in Nederland een wat competitiegerichte manier van gymnastiek geven. Het is vaak in de vorm van wedstrijdjes en grotendeels gericht op diegene die motorisch beter kunnen bewegen. De gymles sluit minder aan op leerlingen met andere motieven voor bewegen, zoals het sociale of ontspanningsmotief. Tijdens de gymles lukt het niet goed om alle verschillende soorten sport aan te bieden of even naar een sportvereniging te gaan. Daardoor weten jongeren ook vaak niet welke sport ze goed kunnen en leuk vinden. Als je dan niet zo’n sporter bent dan ga je dit ook niet zo snel zelf uitzoeken.

Tijdens de gymles lukt het niet goed om alle verschillende soorten sport aan te bieden of er even heen te gaan. Daardoor weten jongeren ook vaak niet of ze het kunnen en leuk vinden.

Hoe zou dit ook anders kunnen?

Er is echt wel aanbod dat aansluit bij deze doelgroep. Alleen de afstand is veel te groot. Als je bijvoorbeeld student bent, dan kom je in de studentensport terecht waar de drempel om te sporten laag is en er veel te kiezen is. Jongeren op het vmbo komen niet op die manier in aanraking met sport en gaan daar ook niet automatisch zelf op af. Dat heeft deels met geld te maken, maar ook deels met dat ze niet geleerd hebben om zelf actie te ondernemen. Het opbouwen van die zelfredzaamheid moet dichtbij gebeuren, op school. 

De school is daarbij ook essentieel om de doelgroep te vinden. Het is de enige plek is waar je alle jongeren benadert en onder elkaar hebt. De sporters vind je wel op een sportveld en in de buurten, maar de niet sporters gaan thuis achter hun apparaat zitten en andere dingen doen. Het is belangrijk juist die groepen te mengen en daarbij om te gaan met verschillende motieven voor bewegen.

Wat kan ShuffleSports hierin betekenen?

ShuffleSports sluit aan bij deze doelgroep omdat de verantwoordelijkheid aan deze leerlingen teruggegeven wordt. Bij ShuffleSports verzinnen jongeren zelf de activiteiten en dus hun eigen beweegaanbod. Zo leren ze dat als ze zelf iets willen, dat het ook lukt, dat het succes oplevert, dat het plezier oplevert en dat het gezellig met elkaar kan. En ze leren dat ze iets waard zijn. Misschien is dat wel een van de aller belangrijkste hoofdeffecten van ShuffleSports!

Wat maakt ShuffleSports anders dan ander beweegaanbod?

Er zitten drie elementen in die het anders maken. Ten eerste is de groep die er zit gemengd. De jongeren die meedoen zijn niet alleen sporters, maar er zijn ook jongeren die minder fan van sporten zijn. Je hebt dus te maken met verschillende beweegmotieven. Ten tweede wordt het doel gemeenschappelijk bepaald met de groep. Heel vaak gaat het om plezier, maar soms gaat het ook om conditie en voor een deel over je gezondheid. Maar plezier zit er bijna altijd in. En het derde wat er speelt is dat jongeren leren dat ze succes kunnen hebben in wat ze doen. Iedereen kan meedoen. Het is niet exclusief. Heel veel andere sporten zijn wel exclusief. 

Wat zou je willen zeggen tegen scholen en gemeentes die nog twijfelen of ze aan ShuffleSports mee moeten doen?

Ik denk dat je het om moet draaien. Welke vorm van beweegaanbod je kiest is aan een school of aan een gemeente. Maar als niet alle kinderen zich prettig en plezierig voelen binnen je sport- en beweegaanbod en als een groot percentage van die kinderen de beweegrichtlijnen niet haalt, dan doe je met z’n allen iets niet goed. 

Ik wil niet zeggen dat ShuffleSports daarin het antwoord is. Maar aan de preventieve kant zorgt het voor een netwerk rondom jongeren. Als jij een sociaal netwerk rondom jongeren hebt, dan is de veerkracht vele malen groter. Dit helpt bijvoorbeeld bij omgaan met onverwachte gebeurtenissen zoals omgaan met corona. 

Aan de preventieve kant zorgt het voor een netwerk rondom jongeren. Als jij een sociaal netwerk rondom jongeren hebt, dan is de veerkracht vele malen groter.

Wat zou jouw ultieme ShuffleSport zijn?

Een concert, misschien is dat wel mijn ultieme ShuffleSport. Een popconcert met basketballen waarbij het ritme ondersteund wordt door basketballende mensen.

Ook aan de slag met ShuffleSports?