Gezonde leefstijlinterventie voor mensen met een beperking

22 januari 2021

Traditioneel begint het jaar met goede voornemens. Gezonder eten, meer bewegen, diëten misschien. Voor mensen met een beperking is zo’n gezonde leefstijl een extra uitdaging. Daarom werkt Hogeschool Inholland samen met de Hogeschool van Amsterdam in opdracht van Stichting Special Heroes Nederland aan een gecombineerde leefstijlinterventie op maat, juist voor deze doelgroep. Ook studenten Sportkunde zetten zich actief in.

“Wat ik in deze supermooie opdracht onderzoek, kan ik misschien later als leefstijlcoach toepassen.”

Martin Fluit is programmacoördinator zorg bij Special Heroes Nederland. ”Onze stichting stimuleert een gezonde, actieve leefstijl bij mensen met een beperking. Het probleem is dat mensen met een beperking in vergelijking met anderen minder buiten komen, eenzamer zijn, en minder bewegen. Het risico op een ongezonde leefstijl is daardoor groter. Met gecombineerde leefstijlinterventies, kortweg GLI’s, kun je daar met behulp van een leefstijlcoach iets aan doen. Maar een GLI voor deze groep bestaat nog niet, terwijl mensen met een beperking wel specifieke interventies nodig hebben. Gezonde voedingsrichtlijnen of programma’s om meer te bewegen zien er voor hen echt anders uit.”

Nationaal Preventieakkoord

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) zet met het Nationaal Preventieakkoord in op een gezond levend Nederland. “In dat kader heeft het ministerie ons opdracht gegeven om onderzoek te doen naar een GLI speciaal voor mensen met een beperking. We hebben de Hogeschool van Amsterdam gevraagd dit te doen voor mensen met een verstandelijke beperking. Hogeschool Inholland richt zich op mensen met een lichamelijke beperking. Door de ervaring en expertise met deze doelgroep bij de onderzoekslijn Kracht van Sport en het feit dat Inholland leefstijlcoaches opleidt was de link snel gelegd. Uiteindelijk moet het project en onderzoek leiden tot een handleiding en materialen waar leefstijlcoaches in de toekomst mee kunnen werken. Daarnaast moet onderzoek de eerste onderbouwing aantonen.”

“Uiteindelijk moet het project en onderzoek leiden tot een handleiding en materialen waar leefstijlcoaches in de toekomst mee kunnen werken.”
– Martin Fluit, Programmacoördinator zorg Stichting Special Heroes Nederland

Pilots bij zes revalidatiecentra

Als docent-onderzoeker bij de onderzoekslijn Kracht van Sport voert Guus Rougoor het onderzoeksproject uit. “Voor mensen die bijvoorbeeld door een dwarslaesie, amputatie of een neurologische aandoening in een rolstoel zijn beland, is het vanwege hun aandoening lastig een gezonde leefstijl erop na te houden. Hiervoor zijn ze ook sterk afhankelijk van hun sociale omgeving. En ze moeten cognitief sterk zijn en zelfregie hebben om zo’n programma te doorlopen en de gezonde leefstijl vol te houden. We gaan onderzoeken welke elementen van een GLI voor deze groep goed werken. We hebben daarvoor een expertgroep van professionals en van patiënten ondervraagd. In de loop van 2021 starten we pilots bij zes revalidatiecentra om in de praktijk te monitoren wat werkt en wat niet.”

Slaap en ontspanning

“Bij onze onderzoeksprojecten betrekken we waar mogelijk studenten”, vertelt Guus verder. “In dit geval zijn het twee vierdejaarsstudenten Sportkunde: Esmee, die naar gepaste gedragsveranderingen kijkt, en Karen, die zich richt op de rol van slaap en ontspanning bij gezonde leefstijl.” Karen Elzing heeft al ervaring met de doelgroep. Op haar stageplek begeleidt ze een mevrouw in een revalidatiecentrum naar een gezonde leefstijl. “Ik studeer dit jaar af in de richting Aangepast sporten”, vertelt ze. “Grappig is dat ik vorig jaar zomer contact had gezocht met Martin. Ik was op zoek naar een stageplek. Hij vertelde over het aanstaande onderzoeksproject en dat de samenwerking met revalidatiecentra handig zou zijn. Zo heb ik uiteindelijk een passende stageplaats gevonden en ben ik ook aangehaakt bij het onderzoek.”

Met metingen kan ik zien hoe de interventie voor slaap en ontspanning uitpakt.”
– Karen Elzing, student Sportkunde

Slaap en ontspanning

Karen woonde de gesprekken met de expertgroep bij. “Er bleek veel behoefte te zijn aan slaap en ontspanning als elementen in het programma van een GLI voor mensen met een lichamelijke beperking. Dat is superbelangrijk. Je moet als patiënt niet alleen met trainen en voeding bezig zijn, maar ook slaap en ontspanning inbouwen om tussendoor goed te herstellen. Eerder in mijn opleiding Sportkunde heb ik daar een aantal praktijklessen over gehad. Voor het onderzoek ga ik enkele experts ondervragen, zoals een slaapprofessional en een yoga-instructrice die zich richt op mensen met complicaties. Welke technieken werken volgens hen in de praktijk? Ik bevraag ook een patiënt die een GLI volgt en doe literatuuronderzoek. Daarna start de pilot in het revalidatiecentrum en kan ik met metingen zien hoe de interventie voor slaap en ontspanning uitpakt.”

“Mooi is dat je als afstudeerder met dit project je eigen werkgelegenheid creëert.”
– Guus Rougoor, docent-onderzoeker Kracht van Sport

Werkgelegenheid creëren

Karen kijkt uit naar haar uitdagende afstudeerproject. “Fijn is dat Guus niet alleen als docent maar ook als onderzoeker betrokken is”, vindt ze. “Dat maakt dit een supermooie opdracht. En wie weet, als ik misschien later leefstijlcoach wordt, kan ik dan toepassen wat ik nu als student heb bedacht.” Guus lacht. “Mooi is dat je als afstudeerder met dit project je eigen werkgelegenheid creëert. Want een goede, nieuwe leefstijlinterventie zal hopelijk straks ook echt door verzekeraars vergoed en door de doelgroep gevraagd worden.” Martin ziet ook kansen voor de toekomst. “Belangrijk is dat studenten bij een integrale leefstijlaanpak leren domeinoverstijgend te werken. En dat zij behalve patiënten begeleiden ook hun ouders, partner, huisarts, zorginstellingen en gemeente bij de interventie betrekken. In het kader van preventie hebben leefstijlcoaches voor het passend begeleiden van deze doelgroep nog veel werk te verzetten.”